لاپاراتومی (به انگلیسی: Laparotomy ) به معناي ایجاد یک برش بزرگ در دیواره ٔ شکم و ورود به حفره شکم به منظور اکتشاف، تشخیص و درمان احتمالی است. لاپاراتومی اکتشافی در صورتی انجام می شود که جراح نتواند با روشهاي دیگر به تشخیص قطعی در مورد وضعیت بیمار برسد.
اندیکاسیون های لاپاراتومی
برخی از شرایطی که به لاپاراتومی می انجامد عبارتند از:
۱ .سرطان ارگانهاي شکمی
۲ .پریتونیت (التهاب صفاق، پوشش حفره شکمی)
۳ .آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)
۴ .پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
۵ .آبسه
۶ .چسبندگی (پس از تروما یا جراحی)
۷ .دیورتیکولیت (التهاب سازههاي کیسه مانند در دیواره روده ها)
۸ .سوراخ شدن و یا انسداد روده
۹ .حاملگی خارج رحمی(اکتوپیک پرگننسی)
۱۰ .اجسام خارجی (به عنوان مثال، وجود گلوله در یک قربانی گلوله)
۱۱ .خونریزي داخلی فضاهاي در دسترس
عمل جراحی لاپاراتومی بسته به نوع برش، باعث دسترسی به ارگانهاي مختلف شکمی می شود، از جمله:
- اندامهاي دستگاه گوارش (معده، دئودنوم، ژوژنوم، ایلئوم،آپاندیس و کولون)
- اندامهاي تناسلی زنان (رحم و تخمدان)
- اندامهاي پشت صفاقی( کلیه، آئورت پایینرو، غدد لنفاوي شکم)
- مثانه
انواع برش ها
منحنی و با توجه به نیازهاي عمل می باشد. برش و کنترل خونریزي به ترتیب در پوست، زیر جلد و چربی زیر آن، فاسیا، و صفاق صورت می گیرد. براي این کار از چاقوِي جراحی، قیچی متزنبام و الکتروکوتر می توان بهره برد. برش هاي عمودي معمولا از زایده گزیفویید تا سر حد پوبیس (عانه) ایجاد می شود.
مراقبتهاي قبل از عمل جراحی لاپاراتومی
- انجام آزمایش ها و عکسبرداري هاي مورد نیاز
- شیو کردن ناحیه عمل
- گرفتن رضایت نامه وخارج کردن زیورالات و دندانهاي مصنوعی
- مایع و دارو درمانی و آنتی بیوتیکهاي پروفیلاکتیک (پیشگیرانه)
- قطع کردن خوردن و آشامیدن (NPO ) حداقل ۸ ساعت قبل از عمل
- گرفتن خط داخل وریدي براي تامین مایعات و داروها.
- تعبیه کاتتر ادراري در مثانه براي تخلیهٔ ادرار در طی عمل جراحی.
عمل جراحی لاپاراتومی
- قرار گرفتن بیمار در تخت اتاق عمل در پوزیشن خوابیده به پشت (سوپاین)
- گرفتن بیهوشی عمومی و تعبیهٔ لولهٔ تراشه جهت انجام عمل تنفس.
- اتصال دستگاه مانیتورینگ به بدن بیمار جهت ثبت ضربان قلب، فشار خون، تعداد تنفس، درجه حرارت و نوار قلب در طی عمل جراحی پرپ(ضد عفونی کردن پوست ناحیه عمل) و درپ کردن (پوشاندن بدن بیمار با شان) بیمار
- ایجاد برش توسط جراح با چاقو و قیچی و استفاده از الکتروکوتر براي کنترل خونریزي
- استفاده از رترکتورها جهت کنار زدن و نگه داري لبه هاي برش و اندامهاي دیگر
- بررسی مشکلات بافتها و اندامها و رگهاي خونی
- گرفتن نمونه هاي بافتی (بیوپسی) و ارسال آنها به آزمایشگاه براي بررسی
- درمان مشکل یا ضایعه یافت شده
- هنگامی که عمل جراحی کامل شد ناحیه برش با بخیه بسته می شود. ممکن است براي تخلیه ترشحات اضافی یک درن در ناحیه برش قرار داده شود.
مراقبت هاي بعد از جراحی لاپاراتومی
- انتقال بیمار به اتاق ریکاوري و نظارت پرستاران تا به هوش آمدن کامل او.
- تزریق داروهایی براي جلوگیري از ایجاد عفونت و مدیریت درد تا زمانی که اثر داروهاي بیهوشی از بین نرفته خوردن و آشامیدن ممنوع است، اما بعد از آن بیمار می تواند با اجازه پزشک به مرور از رژیم مایعات استفاده کند.
- بیمار باید به زودي به بلند شدن و راه رفتن در اطراف خود بپردازد زیرا این کار از ایجاد شدن لخته جلوگیري می کند.
- همچنین براي حفاظت از ریه ها، بهتر است تمرین هاي تنفسی انجام دهد.
- در عرض چند روز آتی کاتتر ادراري و درن توسط پرستاران برداشته می شود.
- بیمار قبل از مرخص شدن باید تمام دستورالعمل هاي مراقبت در منزل مورد نیاز را فرابگیرد.
- تاریخ مراجعه بعدي به پزشک معالج قبل از تر خیص به اطلاع بیمار می رسد.
- تاریخ کشیده شدن بخیه ها بسته به نظر پزشک و نوع عمل از یک هفته تا ده روز به طول می انجامد.
- در صورت نداشتن درن محدودیتی براي استحمام از روز بعد از عمل وجود ندارد اما در صورت داشتن درن تا زمان خروج درن استحمام به تاخیر می افتد.
- به مدت یک سال از انجام کارهاي سنگین پرهیز شود.
- از مسکن طبق نظر پزشک می توان استفاده کرد.
اگر زخم باز باشد (لاپاراتومی با باز گذاشتن پوست) روزي ۲ بار با سرم نرمال سالین شستشو داده شود و پانسمان مرطوب بسته داشته باشد بعد از ۳ تا ۴ روز در اتاق عمل زخم بسته می شود که البته تعداد دفعات تعویض پانسمان و نیز زمان بسته شدن زخم بستگی به وضعیت بیمار و نظر پزشک نیز دارد. زمان بهبودي براي هر فرد متفاوت است. این ممکن است ۴ تا ۶ هفته طول بکشد. بیمار باید با پزشک خود براي پیگیري پیشرفت روند درمان و برداشتن بخیه ها در تماس باشد.
شایعترین خطرات و عوارض احتمالی عمل جراحی لاپاراتومی
۱ .خون ریزي
۲ .عفونت
۳ .عدم پیدا کردن علت مشکل، عمل جراحی با درصد موفقیت کم
۴ .بهبود ضعیف برش
۵ .خسارت، آسیب، یا مشکلات روده
۶ .خطرات بیهوشی
جایگزین
لاپاروسکوپی یک جایگزین نسبتا مناسب براي لاپاراتومی است که داراي مزایاي بسیاري می باشد. لاپاراسکوپی یک روش جراحی است که در آن یک لاپاراسکوپ و دیگر ابزارهاي جراحی از طریق برش هاي کوچک وارد شکم می شوند، فضاي داخل شکم و مراحل انجام عمل در نمایشگري نشان داده می شود. لاپاروسکوپی با حداقل تهاجم است، بنابراین بیمار از بهبودي سریعتر، زخم جراحی کوچکتر و با عوارض کمتري روبه رو می باشد.